वासिङ्टन / अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले मङ्गलबार यदि रूस र युक्रेनले ‘ठोस प्रस्तावहरू’ अघि नसारे अमेरिकाले मध्यस्थता छाड्ने चेनावनी दिएका छन् ।
उनका अनुसार अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको प्रारम्भिक प्राथमिकतामा अमेरिकी धैर्य कम हुँदै गएको छ ।
ट्रम्पले ह्वाइट हाउसमा फर्केको पहिलो २४ घण्टामै युद्ध अन्त्य गर्ने वाचा गरेका थिए र उनले कार्यालयमा एक सय दिन मनाउँदै गर्दा रुबियोले प्रशासनले चाँडै अन्य मुद्दामा ध्यान दिनसक्ने सुझाव दिएका छन् ।
“हामी अहिले यस्तो समयमा छौँ जहाँ यो द्वन्द्व कसरी अन्त्य गर्ने भन्ने बारे दुई पक्षले ठोस प्रस्तावहरू दिन आवश्यक छ”, विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता टेमी ब्रुसले पत्रकारहरूलाई भने, “यदि प्रगति भएन भने हामी यस प्रक्रियामा मध्यस्थकर्ताका रूपमा पछि हट्ने छौँ ।”
उनले यो रुबियोबाट आएको सन्देश भएको बताए । उनले कूटनीतिमा अगाडि बढ्ने कि नबढ्ने भन्ने अन्तिम निर्णय ट्रम्पमाथि निर्भर हुने बताए ।
मङ्गलबार राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्ना रुसी समकक्षी भ्लादिमिर पुटिन अझै पनि युक्रेनसँग शान्ति सम्झौता गर्न चाहान्छन् भन्ने सङ्केत दिए ।
एबिसी टेलिभिजनसँगको अन्तर्वार्तामा पुटिन शान्ति चाहनुहुन्छ कि भनेर सोधिएको प्रश्नमा ट्रम्पले भने, “मलाई लाग्छ उहाँले चाहनुहुन्छ ।”
पुटिनले हालै द्वितीय विश्वयुद्धको अन्त्यको ८०औँ वार्षिकोत्सवका लागि आगामी हप्ता मस्कोको सम्झनामा तीन दिने युद्धविरामको प्रस्ताव राखेका छन् ।
तर उनले युक्रेन–समर्थित ३० दिनको युद्धविरामको अमेरिकी आह्वानलाई अस्वीकार गरेका थिए ।
संयुक्त राज्य अमेरिकाले ‘तीन दिनको क्षण होइन जहाँ तपाईं केही अरु मनाउन सक्नुहुन्छ – पूर्ण, दिगो युद्धविराम र द्वन्द्वको अन्त्य’ चाहेको ब्रुसले बताए ।
दबाबको माध्यम
रुबियो वास्तवमै पृष्ठ पल्टाउन तयार छन् वा दुई देशमाथि दबाब दिन खोज्दै हुन् भन्ने अझै अस्पष्ट छ ।
संयुक्त राज्य अमेरिकाले पहिले नै एक ढाँचा प्रस्ताव तयार पारेको छ जुन युक्रेनीहरूले रूसी मागहरू अगाडि झुकेको महसुस गर्छन् ।
ट्रम्पले सन् २०१४ मा क्रिमियाको रूसको अधिग्रहणलाई आधिकारिक मान्यता दिने सुझाव दिनुभएको छ । उक्त सुझावलाई लगभग सम्पूर्ण विश्वले अस्वीकार गरेको छ ।
“हामी सबै यो युद्ध निष्पक्ष रूपमा समाप्त होस् भन्ने चाहन्छौँ–पुटिनलाई कुनै पुरस्कार नदिई, विशेष गरी कुनै जमिन नदिई”, युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीले पोल्यान्डमा भएको एक कार्यक्रममा मङ्गलबार भिडियो कन्फरेन्समार्फत भने ।
युद्धक्षेत्रमा र कूटनीतिक रूपमा ट्रम्प मेलमिलाप गर्न उत्सुक भएकाले धेरै विशेषज्ञका अनुसार मस्कोले अहिले उच्च हात देख्दै गरेको विश्वास गर्दै रूसले पनि प्रस्तावमा कदम बढाएको छैन ।
संयुक्त राष्ट्रसङ्घका लागि रुसका राजदूत भासिली नेबेन्जियाले जेलेन्स्कीलाई दोष दिने प्रयास गरे र रूसले संयुक्त राज्य अमेरिकासँग कुरा गरिरहने बताए ।
“जेलेन्स्की द्वन्द्व बढाउन दृढ हुनुहुन्छ, उहाँ संयुक्त राज्य अमेरिकाका सन्तुलित शान्ति प्रस्तावहरूलाई लापरवाही तरिकाले अस्वीकार गर्दै हुनुहुन्छ”, नेबेन्जियाले संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्को बैठकमा भने ।
अमेरिकी कूटनीतिज्ञ जोन केलीले अमेरिकी ढाँचामा काम गर्दा दुवै पक्षलाई फाइदा हुने भन्दै युक्रेनमा रुसी आक्रमणको निन्दा गरेको बताए । “अहिले रुससँग स्थायी शान्ति प्राप्त गर्ने ठूलो अवसर छ”, उनले भने ।
सन् २०२२ फेब्रुअरीको आक्रमणमा पुटिनलाई टाढा राखेकोमा आफ्ना पूर्ववर्ती जो बाइडेनको आलोचना गर्दै ट्रम्पले रुसी नेतासँग टेलिफोनमा सम्पर्क गरे र आफ्नो व्यापारिक मित्रबाट विश्व भ्रमण गर्ने राजदूत बनेका स्टिभ विटकफलाई उनीसँग भेट्न पठाएका छन् । फेब्रुअरी २८ मा ह्वाइट हाउसमा भएको बैठकमा ट्रम्पले जेलेन्स्कीलाई दोष दिएका थिए ।
उनी र उपराष्ट्रपति जेडी भान्सले बाइडेनको नेतृत्वमा पठाइएको अमेरिकी हतियारका लागि युद्धकालीन नेतालाई कृतज्ञता नदेखाएको आरोप लगाएका थिए ।
युक्रेनले अमेरिकी कूटनीतिक प्रयासहरूलाई समर्थन गरेर र संयुक्त राज्य अमेरिकाले देशको अधिकांश खनिज सम्पदा नियन्त्रण गर्ने सम्झौताको खोजी गरेर छिट्टै सुधार गर्ने प्रयास गर्यो ।
गम्भीर रूपमा अव्यवस्थित वार्ता
“रूसद्वारा क्रिमियाको अवैध अधिग्रहणलाई मान्यता दिनुले मस्को र बेइजिङबाट थप आक्रमणलाई निम्त्याउनेछ”, सिनेटको विदेश सम्बन्ध समितिका शीर्ष डेमोक्रेट अमेरिकी सिनेटर जीन शाहिनले मङ्गलबार भने, “मैले राष्ट्रपति ट्रम्पलाई युक्रेनमा न्यायपूर्ण र स्थायी शान्ति वार्ता गर्न ठाउँ दिने प्रयास गरेको छु, जुन हामी दुवैको साझा लक्ष्य हो ।”
“यद्यपि यो युद्ध अन्त्य गर्न महत्त्वपूर्ण भए पनि रुसलाई एकपछि अर्को छुट दिँदै, हाम्रो प्रभाव गुमाउँदै र हाम्रा मित्रराष्ट्रहरूसँगको एकजुट मोर्चालाई विभाजित गर्दै राष्ट्रपति ट्रम्प र उहाँको टोलीले यी वार्ताहरूलाई घातक रूपमा गलत व्यवस्थापन गर्नुभएको छ”, उनले भने ।
युक्रेनले मङ्गलबार पूर्वी ड्निप्रोपेट्रोभस्क क्षेत्रका सात गाउँ खाली गर्न आदेश दिएको छ । यी गाउँ पहिले फ्रन्टलाइनबाट टाढा थिए तर अहिले रूसी सेनाहरू नजिक हुँदा खतरामा परेका छन् ।
गत हप्ता किएभको आवासीय क्षेत्रमा ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र प्रहार भएको थियो । यो आक्रमणपछि राजधानीमा भएको सबैभन्दा घातक आक्रमण हो ।
सन् २०२२ मा आफू सत्तामा भए पुटिनले युक्रेनमाथि आक्रमण नगर्ने दाबी गरेका ट्रम्पले आक्रमणपछि सामाजिक सञ्जालमा ‘भ्लादिमिर, रोक्नुहोस्’ लेखेका थिए ।
