काठमाडौँ / शनिबार बिहान राधाकृष्ण च्याउ कृषि उपज उत्पादन प्रशोधन एण्ड रिसर्च सेन्टरमा एक विशेष कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । वागवानी अनुसन्धान केन्द्रका वरिष्ठ वैज्ञानिक जित नारायण चौधरीलगायतका विज्ञहरू, नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर प्राडा विश्वनाथ पौडेल, दैलेख उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष नरेन्द्र थापा र उपाध्यक्ष राधा ज्ञवालीलगायतका विशेष अथितिहरूको उपस्थितिमा उक्त कार्यक्रम सम्पन्न भएको हो ।
कार्यक्रममा उपस्थित पाहुनाहरूलाई राधाकृष्ण च्याउ कृषि उपज उत्पादन प्रशोधन एण्ड रिसर्च सेन्टरका प्रोपाइटर, च्याऊ उत्पादक किसान संघ नेपाल केन्द्रीय उपाध्यक्ष तथा कर्णाली प्रदेश ईन्चार्ज विजय ज्ञवालीले स्वागत गरेका थिए ।
सो अवसरमा च्याउ बिउ उत्पादन, प्रशोधन, अनुसन्धान, बजार विस्तार तथा स्थानीय कृषि क्षेत्रका सम्भावना र विद्यमान चुनौतीहरूबारे महत्त्वपूर्ण छलफल र विचार–विनिमय गरिएको थियो ।
साथै, बैंकिङ् सहुलियत (लोन), नीति व्यवस्थापन, तथा सहकार्यका सम्भावनाहरूबारे छोटो अन्तर्क्रियात्मक सत्र पनि सम्पन्न भएको थियो ।
सो कार्यक्रमले कृषि अनुसन्धान र व्यवसाय प्रवर्द्धनका क्षेत्रमा बहुउपयोगी दिशानिर्देशहरू प्रदान गरेको ज्ञवाली बताउँछन् । नेपालको कृषि क्षेत्र, विशेष गरी च्याउ उत्पादन र वित्तीय सहयोगको क्षेत्रमा एक महत्त्वपूर्ण पहल भयो उनले जानकारी दिए ।
कार्यक्रममा विभिन्न बुँदाहरूमा छलफल भएको थियो । जसलाई यहाँ बुँदामा राखिएको छः
१. बैंक लोन र कृषि वित्तीय सहयोग
नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर प्रा.डा. विश्वनाथ पौडेलले कृषकहरूलाई सहज ऋण सुविधा, विशेष गरी च्याउ जस्ता नगदे बालीको लागि वित्तीय पहुँच बढाउने बताए। कृषि ऋण योजनाहरूमा सुधार गरी युवा र साना उद्यमीहरूलाई प्राथमिकता दिने आवश्यकता रेखाङ्कित गरियो ।
२. च्याउ उत्पादन र प्रशोधन
बागवानी अनुसन्धान केन्द्रका वरिष्ठ वैज्ञानिक जित नारायण चौधरीले उन्नत प्रविधि, रोग नियन्त्रण, र गुणस्तर नियन्त्रणमा अनुसन्धानको भूमिका बताए। स्थानीय स्रोत प्रयोग गरी च्याउ-बिउ उत्पादन बढाउने र प्रशोधन केन्द्रहरू स्थापना गर्न आह्वान गरियो ।
३. बजारीकरण र सहकारी मोडेल
उद्योग वाणिज्य संघ दैलेखका नेताहरूले सहकारी संस्थामार्फत च्याउको विपणन, भण्डारण, र निर्यात प्रवर्धन गर्नुपर्ने बताए। दलाल प्रणाली हटाएर किसानहरूलाई नै लाभ पुग्ने व्यवस्था गर्न आग्रह गरियो ।
४. स्थानीय सम्भावना र चुनौतीहरू
दैलेख जस्ता हिमाली जिल्लाहरूमा च्याउ खेतीको विशाल सम्भावना रहेको छ, तर प्रविधि, पूँजी, र बजार पहुँचको अभाव चुनौती हो।सरकारी नीतिहरूले साना उद्यमीहरूलाई प्रशिक्षण र अनुदान दिने माग गरियो ।
५. अन्तर्क्रिया र भविष्यका योजनाहरू
यस कार्यक्रमले कृषि, वित्त, र निजी क्षेत्रबीच समन्वय बढाउने आशा व्यक्त गरियो। राधाकृष्ण च्याउ सेन्टरले स्थानीय कृषकहरूलाई प्रशिक्षण दिने र अनुसन्धानलाई बढावा दिने घोषणा गर्यो ।
छलफलले नेपालमा च्याउ उद्योगको दिगो विकासका लागि ‘प्रविधि, वित्त र बजार’ तीनै क्षेत्रमा एकसाथ काम गर्नुपर्ने आवश्यकता देखाएको छ। सरकार, अनुसन्धान संस्था, र निजी क्षेत्रको सहकार्य यसको सफलताको मूल आधार भएको ज्ञवालीले बताए ।
